AVRUPA’da ÇİN MALI GÜNEŞ PANELLERİNDE TEHLİKE PANİĞİ…ŞOK EDEN KEŞİF…ÇİN MALI İNVERTÖRLERDE GİZLİ VERİCİLER BULUNDU…

ABD’li araştırmacılar, Çin’den ithal edilen güneş enerjisi invertörlerinde, tüm elektrik şebekesini uzaktan kontrol edebilecek ve hatta çökertebilecek gizli “yetkisiz iletişim cihazları” tespit etti. Bu gelişme, ulusal güvenlik ve enerji altyapısının geleceği adına büyük endişelere yol açtı.

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki güvenlik uzmanları, Çin menşeli güneş enerjisi invertörlerinde yaptıkları detaylı incelemeler sonucunda, cihazların teknik dokümanlarında belirtilmeyen şüpheli bileşenler keşfetti. Bu bileşenlerin, güvenlik duvarlarını aşarak doğrudan Çin’e veri aktarabilen ve invertörleri uzaktan kontrol etme imkanı sunan gizli vericiler olduğu anlaşıldı. Uzmanlar, bu durumun “potansiyel olarak felaketle sonuçlanabileceği” uyarısında bulunuyor.

——Elektrik Şebekesi Büyük Risk Altında

Güneş enerjisi sistemlerinin beyni olarak kabul edilen invertörler, güneş panellerinden gelen doğru akımı (DC) evlerde ve iş yerlerinde kullanılan alternatif akıma (AC) dönüştürüyor. Aynı zamanda bu “akıllı” cihazlar, internet üzerinden uzaktan izlenebiliyor ve kontrol edilebiliyor. Ancak ABD’li araştırmacıların bulguları, bu kontrolün kötü niyetli aktörlerin veya yabancı devletlerin eline geçebileceği riskini ortaya koydu. Gizli vericiler sayesinde milyonlarca invertörün eş zamanlı olarak kapatılması, büyük çaplı elektrik kesintilerine ve tüm şebekenin istikrarsızlaşmasına neden olabilir. Bir kaynak, durumu “Bu, ağı fiziksel olarak yok etmenin yerleşik bir yolu” sözleriyle özetledi.

——Çin Hakimiyeti ve Artan Endişeler

Dünya genelindeki akıllı invertör pazarının yaklaşık %80’i Çinli şirketlerin kontrolünde bulunuyor. ABD pazarında da benzer bir hakimiyet söz konusu. Bu durum, ABD güvenlik servislerini uzun süredir endişelendiriyordu. Geçtiğimiz Kasım ayında ABD’de çok sayıda Çin menşeli invertörün teknik bir arıza nedeniyle devre dışı kalması, şüpheleri daha da artırmıştı.

Daha önce de benzer siber güvenlik açıkları gündeme gelmişti. Bir buçuk yıl önce etik bir hacker, bir milyon invertörün kontrolüne erişim sağlamış, Hollanda’da ise bir başka etik hacker 4 milyon invertörü kontrol eden bir platforma sızmıştı. Ancak son keşif, sorunun sadece yazılımsal değil, donanımsal bir tehdit de içerdiğini gösteriyor.

—–ABD Önlem Alıyor, Avrupa Uyanıyor…

Bu gelişmeler üzerine ABD hükümeti, Çinli teknoloji şirketlerine yönelik kontrolleri sıkılaştırma kararı aldı. Daha önce Huawei’nin 5G altyapı ekipmanları ve invertörlerinin pazara girişi yasaklanmıştı. Şimdi ise Çin Komünist Partisi ile yakın bağları olduğu iddia edilen altı Çinli üreticinin pillerinin kullanımının yasaklanması gündemde. Benzer yasakların invertör üreticileri için de gelmesi bekleniyor.

Avrupa’da da alarm zilleri çalıyor. Güneş enerjisi sektörü, kıtanın en önemli elektrik kaynaklarından biri haline geldi. Özellikle güneşli öğleden sonraları, Avrupa’daki tüm nükleer santrallerin toplamından daha fazla elektrik üretebiliyor. SolarPower Europe gibi kuruluşlar, invertörlerin kritik altyapı olarak kabul edilmesini ve daha sıkı güvenlik standartları getirilmesini talep ediyor. Hatta SolarPower Europe, yolsuzluk iddiaları sonrası ana sponsorlarından biri olan Çinli Huawei’yi üyelikten çıkardı. Litvanya ve Estonya gibi ülkeler Çin malı invertörlere karşı yasaklar getirirken, İngiltere de Çin teknolojilerinin enerji sistemindeki rolünü gözden geçiriyor.

—–Yerel Durum ve Bilinmezlik…Flaman Bölgesi’nde Yanıtsız Sorular…

Bu küresel tehdit karşısında, yerel düzeyde ne kadar önlem alındığı ise büyük bir soru işareti. Özellikle Belçika’nın Flaman Bölgesi’nde durum endişe verici bir belirsizlik taşıyor. Bölgedeki Çin menşeli invertör sayısına dair net bir bilgiye ulaşılamıyor. 2023 yılı sonunda dönemin Enerji Bakanı Zuhal Demir’e (N-VA) bu soru yöneltildiğinde, konuyu enerji dağıtım şirketi Fluvius’a ileteceği sözünü vermişti. Ancak Demir’in kabinesinden bu rakamlar temin edilemedi.

Mevcut Enerji Bakanı Melissa Depraetere’ye (Vooruit) de geçtiğimiz Aralık ayından itibaren defalarca telefon ve e-posta yoluyla ulaşılarak rakamlar talep edildi. Uzun bir sessizliğin ardından Mart ayı sonunda bakanın kabinesinden gelen yanıt ise şaşırtıcıydı “Bana yine Flaman Bölgesi’nde tüm invertörlerin kökeni hakkında soru soruyorsunuz. Şu anda bununla ilgili tam rakamlar yok. Sonuç olarak, temsili bir resim oluşturulamıyor.”

Bu durum, riskin boyutunu anlamak ve gerekli tedbirleri almak için hayati önem taşıyan verilerin eksik olduğunu gösteriyor. Üstelik tüm invertörler, şebeke dengesi ve üretim takibi için Fluvius veri tabanlarına kayıtlı olmasına rağmen bu bilgilere ulaşılamaması dikkat çekici. Oysa komşu Brüksel bölgesi, beş yıl önce yaptığı bir haritalama ile kendi bölgesindeki Çin invertör sayısının 10 kat arttığını ve 2020’de her 10 invertörden 4’ünün Çin malı olduğunu tespit etmişti. Flaman Bölgesi’nde ise bu konuda hâlâ bir netlik yok ve yetkililerden somut bir adım beklentisi sürüyor…

—–Uzmanlar Uyarıyor “Daha Fazla Dikkat Şart”…

Uzmanlar, güneş enerjisinin temiz geleceğinin, ancak bu tür siber güvenlik riskleri ciddiye alındığında ve gerekli önlemler hızla hayata geçirildiğinde güvence altına alınabileceğini vurguluyor. Milyonlarca küçük güneş enerjisi tesisinin oluşturduğu devasa ağın güvenliği, artık ulusal ve uluslararası bir öncelik haline gelmiş durumda…